Στην Εύβοια κρύβεται ένα τοξικό μυστικό...

Ενα από τα χειρότερα εγκλήματα κατά της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος συντελείται εδώ και χρόνια στα βουνά και τα δάση της κεντρικής Εύβοιας, με την ανοχή των αρμόδιων αρχών.

Μείγμα βαρέων μετάλλων διοχετεύονται στον υδροφόρο ορίζοντα απ' όπου υδρεύονται χιλιάδες ανυποψίαστοι πολίτες και το λαθρεμπόριο υγρών και στερεών αποβλήτων που ανθεί στην περιοχή μολύνει το νερό και το έδαφος με δηλητηριώδη συστατικά.

Κάτοικοι του δήμου Μεσσαπίων, περιβαλλοντικοί σύλλογοι και επιστήμονες, που πραγματοποίησαν αυτοψία, πιθανολογούν ότι η ΛΑΡΚΟ έχει μερίδιο ευθύνης για τη μόλυνση των υπόγειων υδάτων: εξασθενές χρώμιο μέχρι και 128 μg/l βρέθηκε σε γεώτρηση στην Καστέλα και περισσότερο από 60 μg/l στο δίκτυο της ΔΕΥΑΜ, όταν το όριο ασφαλείας σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι 0.

Νικέλιο και χρώμιο

Οι μετρήσεις που έγιναν από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το ΙΓΜΕ ανίχνευσαν και συγκεντρώσεις νικελίου που ξεπερνούν τα 30 μg/l, με όριο ασφαλείας τα 20 μg/l. Μάλιστα πρόσφατες αναλύσεις του ΙΓΜΕ ανίχνευσαν εξασθενές χρώμιο 11 μg/l σε δείγμα από το δίκτυο ύδρευσης Πολιτικών, που μέχρι πρότινος ήταν «καθαρό».

«Η ΛΑΡΚΟ με την εξορυκτική δραστηριότητα φράζει παράνομα με εκατομμύρια τόνους αδρανών υλικών τα υδατορέματα. Οταν βρέχει το νερό δεν έχει διέξοδο, με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται στους κρατήρες των λατομείων και από εκεί να διοχετεύεται στον υδροφόρο ορίζοντα, συμπαρασύροντας βαρέα μέταλλα. Εχουμε ενημερώσει εγγράφως το δασαρχείο που είναι υπεύθυνο για τα υδατορέματα, χωρίς να πάρουμε ποτέ απάντηση», καταγγέλλει ο πρόεδρος του συλλόγου «Γαία» Νίκος Χασάνδρας.

«Στα λιμνάζοντα νερά "ανοιχτών ορυχείων", όπως της ΛΑΡΚΟ, δημιουργείται το φαινόμενο της "όξινης απορροής": Νερό, οξυγόνο της ατμόσφαιρας και θειάφι από τα μεικτά θειούχα μεταλλεύματα δημιουργούν θειϊκό οξύ το οποίο διαλύει τα άλατα των βαρέων μετάλλων που κατεισδύουν αργά στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Είναι ο κυριότερος μηχανισμός ρύπανσης των υδάτων με βαρέα μέταλλα σε περιοχές μεικτών θειούχων πετρωμάτων», εξηγεί ο Αθ. Παντελόγλου, βιοχημικός μηχανικός και μέλος του ινστιτούτου ΙΤΑΠ, γνωστού για την ανάδειξη της μόλυνσης Ασωπού και Οινοφύτων από εξασθενές χρώμιο.

Από το 1969 στην κεντρική Εύβοια βρίσκεται η καρδιά της εξορυκτικής βιομηχανίας σιδηρονικελιούχου μεταλλεύματος της ΛΑΡΚΟ. Ολη η ενδοχώρα είναι κατασκαμμένη από νταμάρια βάθους 300 και 400 μέτρων: Κοντοδεσπότι, Σταυρός, Παγώντας και Νέος Παγώντας, Ακρες, Τριάδα είναι ορισμένες από τις περιοχές των λατομείων που καταλαμβάνουν περίπου 4 χιλιάδες στρέμματα του δήμου Μεσσαπίων. Ολα μέσα σε πευκόφυτες περιοχές.

Οξινη διάβρωση

Επισκεφθήκαμε τα νταμάρια μετά τις πλημμύρες του περασμένου Σαββάτου. Στο Κοτρώνι, ένα ορυχείο πολλών στρεμμάτων που περιβάλλεται από πυκνό πευκοδάσος, η κοκκινοκίτρινη λάσπη εναλλασσόταν με λίμνες αλλού καφέ-κίτρινες αλλού κόκκινο-πορτοκαλί. Χρώματα που, όπως μας εξήγησαν ειδικοί, «οφείλονται στην όξινη διάβρωση των εδαφών».

«Η εταιρεία ποτέ δεν έχει αποκαταστήσει πλήρως ορυχείο. Παρότι τελειώνει την εκμετάλλευση του μεταλλεύματος, επανεκμισθώνει τις ιδιοκτησίες για να μην προχωρήσει στη δαπανηρή αποκατάσταση», μας είπε ο Ν. Φραντζής, μέλος ειδικής επιτροπής του Πανευβοϊκού Δικτύου Περιβάλλοντος.

Η σημερινή δραματική κατάσταση των υπόγειων υδάτων του δήμου Μεσσαπίων δεν αποτελεί ξαφνική ανακάλυψη. Στα γύρω χωριά εδώ και τέσσερα τουλάχιστον χρόνια είναι διάχυτη η φήμη ότι βυτία και φορτηγά με τοξικά απόβλητα από εταιρείες επεξεργασίας μετάλλου στη Βοιωτία έρχονται βράδυ σε εγκαταλειμμένα νταμάρια της ΛΑΡΚΟ ή μέσα στο δάσος και «αδειάζουν».

Οι τιμές για τη μίσθωση ενός τέτοιου οχήματος κυμαίνονται από 8 έως 10 χιλιάδες ευρώ, τη στιγμή που για να σταλούν τα φορτία στη Γερμανία, όπου αδρανοποιούνται, χρειάζονται 30 χιλιάδες

«Τόσο υψηλές τιμές εξασθενούς χρωμίου δεν μπορεί παρά να οφείλονται και στο λαθρεμπόριο» εκτιμά ο Γ. Λεοντής, πρόεδρος του συλλόγου «Ταναΐς». Ισως να μην είναι τυχαίο ότι σε δείγμα χώματος ποιυ ελήφθη από εγκαταλειμμένο νταμάρι και αναλύθηκε απ' το Πανεπιστήμιο Αθηνών ανιχνεύθηκε ολικό χρώμιο μέχρι 840.000 μg/kg και εξασθενές 1.700 μg/kg.

Αξίζει να εκτιμήσει κανείς ότι η διεύθυνση Περιβάλλοντος της περιφέρειας σε «εξαιρετικά επείγον» έγγραφό της προς τη διεύθυνση Περιβάλλοντος Ευβοίας και τη διεύθυνση Ανάπτυξης Βοιωτίας παραγγέλνει ελέγχους σε όλες τις μονάδες των δύο νομών που δραστηριοποιούνται στη θερμική επεξεργασία αλουμινίου. Εφιστά την προσοχή στον «έλεγχο των συμβάσεων με αδειοδοτημένες εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων».

Απόβλητα στο δάσος

Κατά τους ελέγχους στην Εύβοια διαπιστώθηκε ότι δύο τουλάχιστον εταιρείες στο δήμο Ν. Αρτάκης (η μια στη Στρογγυλή και η άλλη στις Χαλκοδέρες) δεν προσκόμισαν τέτοιες συμβάσεις παρότι παράγουν τοξικά απόβλητα. Το τριβείο και ο σταθμός φόρτωσης της ΛΑΡΚΟ. Τοξικές λίμνες έχουν δημιουργηθεί στα ανενεργά λατομεία.

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, ήδη από το Δεκέμβριο του 2008, είχαν ενημερώσει τις αρμόδιες υπηρεσίες και τη δικαιοσύνη για την ύπαρξη στερεών τοξικών αποβλήτων σε δασική περιοχή μεταξύ Ψαχνών και Τριάδας.

Το Γενικό Χημείο του Κράτους διαπίστωσε ότι όντως πρόκειται για επικίνδυνα τοξικά απόβλητα θερμικής επεξεργασίας αλουμινίου που περιέχουν αργίλιο και άλλα βαρέα μέταλλα, όπως κάδμιο, χρώμιο, μόλυβδο και νικέλιο.

Παρά τις ενέργεις αυτές μέχρι σήμερα παραμένουν στη θέση τους, ενώ έχουν προστεθεί και άλλοι «όγκοι» που πολλές φορές σκεπάζονται με αδρανή ή εύφλεκτα υλικά.

Νερό... δηλητήριο

Τις ενστάσεις του διατυπώνει ο επίκουρος καθηγητής Χημείας και τροφίμων Γ. Ζαμπετάκης:

«Με την εκτεταμένη ρύπανση όλου του υδροφόρου ορίζοντα, όσες γεωτρήσεις και να ανοιχτούν δεν θα λυθεί το πρόβλημα. Είναι σαν να ρουφάμε νερό με ένα καινούριο καλαμάκι από ένα μπουκάλι με ρυπασμένο τοξικό νερό».

Την ανησυχία της για τα ευρήματα αλλά και για την εξέλιξη του φαινομένου εκφράζει η Πολυξένη Νικολοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

«Είναι σοβαρό θέμα δημόσιας υγείας και το χειρότερο όχι μόνο του τωρινού αλλά και του αυριανού πληθυσμού. Είναι γεγονός ότι η συχνότητα εμφάνισης νεοπλασιών, ιδιαίτερα του λεμφικού συστήματος, συνδέεται με έκθεση σε χημικές τοξικές ουσίες όπως τα βαρέα μέταλλα -κάδμιο, νικέλιο, χρώμιο κ.λπ.- αλλά και εντομοκτόνα και φυτοφάρμακα».

Για μεγάλη συχνότητα καρκίνων στους λεμφαδένες κάνει λόγο ο ωτορινολαρυγγολόγος Αρτάκης Αντ. Χαραλαμπόπουλος: «Εδώ συναντώ νεοπλάσματα λεμφαδένων πολύ συχνότερα απ' ό,τι στην Αθήνα όπου δούλευα για πολλά χρόνια», τονίζει στην «Κ.Ε.».