Την 21η Ιανουαρίου 1984 έφυγε από τη ζωή ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του ’30, ο Γιάννης Σκαρίμπας, αφήνοντας εξαιρετικά σημαντικό έργο και προσφέροντας πολλά στην ποίηση, την πεζογραφία, το θέατρο και το δοκίμιο.
Η περίπτωσή του στάθηκε εντελώς μοναδική για την νεοελληνική λογοτεχνία ως αναζητητής του παράδοξου και του αινιγματικού. Πολλοί μελετητές τον θεωρούν ως τον πρώτο Έλληνα θεατρικό συγγραφέα του παραλόγου.
Για έξι και πλέον δεκαετίες, έζησε και δημιούργησε στη Χαλκίδα που υπήρξε πηγή έμπνευσής του και πόλη-σύμβολο στο έργο του. Ασυμβίβαστος, με δικό του προσωπικό ύφος, ο Σκαρίμπας αναδείχθηκε σε έναν από τους πιο πρωτοποριακούς πεζογράφους του Μεσοπολέμου.
Η πρώτη του επίσημη εμφάνιση στα ελληνικά γράμματα έγινε το 1929, όταν έλαβε το Α΄ βραβείο διηγήματος για το πεζό «Ο καπετάν Σουρμελής ο Στουραΐτης», το οποίο δημοσίευσε στο περιοδικό Ελληνικά Γράμματα του Κωστή Μπαστιά.
Από τα πιο γνωστά έργα του είναι το «Καϋμοί στο Γριπονήσι» (1930), το «Θείο Τραγί» (Συλλογή 13 διηγημάτων) (1933), «Μαριάμπας» (1935), «Το σόλο του Φίγκαρω» (1938), «Το 1821 και η αλήθεια», «Η τράπουλα», το θεατρικό έργο «Αντικαραγκιόζης ο Μέγας» (1977).
Με αφορμή την επέτειο θανάτου του το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει ένα σπάνιο οπτικοακουστικό τεκμήριο:
Πρόκειται για τη σειρά «Επιλογή» του Γ. Εμιρζά, αφιερωμένη στις νέες εκδόσεις και γενικά στο βιβλίο, που έκανε τηλεοπτική πρεμιέρα στις 24 Μαΐου 1977. Η συγκεκριμένη εκπομπή συναντά το 1977 στο σπίτι του στη Χαλκίδα τον Γιάννη Σκαρίμπα, ο οποίος σε προχωρημένη ηλικία, 84 ετών, τυφλός σχεδόν, θυμάται τα περασμένα, μιλάει για το έργο του, για τους Χαλκιδιώτες και για τους πνευματικούς ανθρώπους της Αθήνας.
Πρόκειται για ένα μοναδικό οπτικοακουστικό ντοκουμέντο στο οποίο ο ίδιος ο Σκαρίμπας, ασυμβίβαστος μέχρι την τελευταία στιγμή και βαθύς γνώστης της ουσίας της ζωής, απαγγέλει στίχους του και μιλάει στο φακό της εκπομπής με τον ιδιάζοντα εκκεντρικό εκφραστικό του τρόπο που αποκαλύπτει το ανυπότακτο πνεύμα του. Απαγγέλλει το ποίημα του «Οι φίλοι» από την πρώτη του ποιητική συλλογή «Ουλαλούμ» (1936), στίχοι που σκιαγραφούν την ευαισθησία του και την κοσμοαντίληψή του.
Αν και προκάλεσε το ενδιαφέρον από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα, για πολλά χρόνια το έργο του Σκαρίμπα δεν έτυχε συστηματικής κριτικής ενασχόλησης από τη φιλολογική επιστήμη ενώ επικρίθηκε σφοδρά από λογοτέχνες της εποχής του. Στην εκπομπή ο ίδιος μιλάει για το αίσθημα αυτού του παραγκωνισμού που βίωσε, αναφέρεται σε έργα του και απαντά με γνήσια λαϊκότητα, ακόμη και με αναφορές στον Καραγκιόζη για τη φιγούρα του οποίου έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη.
Αποτίμηση του έργου του Σκαρίμπα και της συμβολής του στην ελληνική λογοτεχνία κάνουν στην εκπομπή ο κριτικός θεάτρου Κώστας Γεωργουσόπουλος, ο οποίος αναφέρεται στο σημαντικό θεατρικό του έργο «Ο ήχος του κώδωνος» που εκδόθηκε το 1950, με επιρροές από τον υπερρεαλισμό, καθώς και οι κριτικοί λογοτεχνίας Αλέξανδρος Αργυρίου και Κώστας Κουλουφάκος τονίζοντας την πρωτοποριακή γραφή του και την ιδιοτυπία της γλώσσας του.
Η μονοκατοικία της οδού Γκομίνη 8 όπου διέμενε ο Γιάννης Σκαρίμπας κι όπου έγιναν τα γυρίσματα της εκπομπής, κατεδαφίστηκε το 2003. Την ίδια χρονιά που γυρίστηκε η εκπομπή, το 1977, του απονεμήθηκε από τον δήμαρχο Χαλκίδας Γ.Σπανό ο Χρυσός Σταυρός της Πόλεως για το σύνολο του έργου του.
Τέλος στην εκπομπή ακούγεται το «Σπασμένο καράβι» σε ποίηση Γιάννη Σκαρίμπα με την ερμηνεία του Κώστα Καράλη, που το 1975 συμπεριλήφθηκε στην Τρίτη Ανθολογία του Γιάννη Σπανού.
Σκηνοθεσία-παραγωγή: Γιώργος Εμιρζάς
Επιμέλεια-ρεπορτάζ: Περικλής Αθανασόπουλος, Γιώργος Γαλάντης
Η εκπομπή προβλήθηκε στις 31 Μαΐου 1977
Το πρωτότυπο φιλμ 16mm συντηρήθηκε, ψηφιοποιήθηκε και αποκαταστάθηκε στα εργαστήρια του Αρχείου της ΕΡΤ με τον νέο εξοπλισμό και τις υποδομές που πλέον διαθέτει (film scanner, color correction).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου